موضوع این مقاله چیست؟ یکی از شاهکارهای سفالگری در تاریخ ایران. این اثر جام شوش است. که در حدود 4000 تا 3500 سال ق.م. ساخته شد. محل ساخت اثر شهر شوش بود. شوش در آن زمان پایتخت و مرکز تمدن ایلام بود. که در جنوب غرب ایران واقع شده بود. و این اثر جذاب سفالی در این پایتخت کهن خلق شد. شاید فکر کنید این اثر خیلی ساده ساخته شده است. و فقط شکل یک لیوان است. بله، اما چه چیز آن را منحصر به فرد می کند؟ نقوشی که روی آن انجام شده است. که در این مقاله میخواهیم دربارۀ آن صحبت کنیم.
دوره زمانی ساخت جام سفالی شوش
ابعاد دقیق این اثر: 26.8 ارتفاع و 16.3 سانتی متر قطر دهانه. هزارۀ چهارم قبل از میلاد چه دوره ای بود؟ زمانی که هنرمندان سفالگر درسی آموخته بودند: از اشکال هندسی در انتزاعی‌ترین شکل برای فرم‌های طبیعت استفاده کنند. مردم فلات ایران هم از این مهارت برای برقراری ارتباط با طبیعت استفاده می کردند. آن هم به بهترین شکل ممکن. بنابراین، در اینجا اشکالی را می بینیم که اصلا طبیعت گرا نیستند. با وجود این که تماماً نقوش طبیعی حیوانی هستند.
نقوش جام آیینی شوش
در جام شوش از بالا به پایین اشکال زیر را می‌بینیم:
سه ردیف حیوان که یکی در میان در جهت مخالف در حال حرکتند
- یک ردیف پرندۀ باتلاقی با گردن های خیلی بلند؛ به تعداد خیلی زیاد، که پشت سر هم در حال راه رفتن هستند.
- یک ردیف سه سگ شکاری؛ که به حالت موجی و خوابیده ترسیم شده اند.
- مهم ترین نقش روی این ظرف شکل بز کوهی است؛ که با شاخ هایی به شکل ماه ترسیم شده است.
نمادها در شاهکار سفالی شوش
این جام در واقع یک اثر کاملاً نمادین است. تمامی نقوش روی آنبا باورهای مردم پیش از تاریخ ارتباط دارد. به ویژه باورهایی که در پیوند با طبیعت بود. که نقش بسیار مهمی در حیات مردمان نوسنگی ایفا میکرد. نقش بز کوهی و شاخ هایی که به شکل ماه ترسیم شده؛ نماد کوه، نماد آب جاری، نقش لک لک و سگ شکاری؛ همۀ اینها در باورهای مردم باستان جایگاه ویژه دارد: با آب و ماه، طلب باران و الهۀ باروری ارتباط دارد.
کشف جام شوش توسط باستان شناسان فرانسوی
جام مشهور شوش را باستان شناس فرانسوی کشف کرد. ژان ژاک دمورگان در سال 1908م. در حفاری های شوش. او جام را به موزۀ لوور منتقل کرد. اما امروزه این اثر به موزۀ لوور ابوظبی منتقل شده است. جالب است بدانید که: کپی این اثر در موزه ملی ایران بخش ایران باستان نگهداری می شود.
صحبت ها دربارۀ این جام فراوان است. اگر اطلاعات دیگری در باب این شاهکار دارید در بخش دیدگاه ها بنویسید. امیدوارم این معرفی کوتاه برایتان مفید باشد.